ΙΣΟΒΙΑ ΔΕΣΜΑ ή "ΙΣΟΒΙΑ ΔΕΣΜΑ";

Γράφει ο Λύκιος.

 Τα πρόσφατα γεγονότα με την σύλληψη της μητέρας που φέρεται να φόνευσε τα τρία της παιδιά, επαναφέρουν για μια ακόμη φορά το ζήτημα της θανατικής ποινής και της ισόβιας κάθειρξης. Ανεξαρτήτως της κοινής γνώμης, που συνήθως είναι επηρεασμένη από την παρόρμηση του συναισθήματος και την ένταση της παρουσίασης από τα ΜΜΕ, ο νομικός πολιτισμός μιας χώρας καθορίζει το ύψος, την έκταση και το είδος της τιμωρητικής ποινής. 

Η κουλτούρα και οι ιδεολογίες που επικρατούν σε μια κοινωνία, επιδρούν στην αντίληψη του δικαίου και την απόδοση των ποινών.

Στην εποχή μας, ο νομικός χώρος στην Ελλάδα, κυριαρχείται από νεοπαγείς ιδεολογίες, που σταθμίζουν την ατομική ελευθερία και τα ατομικά δικαιώματα πάνω από τα συλλογικά, με ετεροβαρή ανοχή στην παραβατικότητα, χωρίς ευδιάκριτα όρια και χωρίς φιλοσοφική βάση.

Οι πολιτικές ιδεολογίες, ακόμη και οι ιδεοληψίες των κυβερνόντων, κατάφεραν να νομοθετήσουν προκλητικά ευεργετικές διατάξεις για τους ποινικούς εγκληματίες, υποβιβάζοντας την βαρύτητα σοβαρών εγκλημάτων και των αντίστοιχων ποινών τους. Η σχετικά πρόσφατη αλλαγή του ποινικού κώδικα και της δικονομίας, έγινε μάλιστα καθ΄ υπόδειξη των εγκλείστων βαρυποινιτών εγκληματιών, ενώ περιφρονήθηκε η αντίδραση του νομικού κόσμου της χώρας.

Ταυτόχρονα έχει καλλιεργηθεί φόβος και παθητικότητα των νομοταγών πολιτών, απέναντι σε παραβατικούς ανθρώπους ή σε παραβατικές συμπεριφορές, αφού κάθε απόπειρα καταφυγής στην Δικαιοσύνη, προσκρούσει σε αντικειμενικά εμπόδια και δυσπραγίες, που και αυτά έχουν δημιουργηθεί επί τούτου, ώστε να προστατεύεται η αυθαιρεσία και η παραβατικότητα.

Το δικανικό σύστημα λειτουργεί με υπερβολική βραδύτητα, στα όρια της αρνησιδικίας, ενώ κάθε καταφυγή σε αυτό απαιτεί μεγάλη δαπάνη, που πολλές φορές είναι αποτρεπτική για τον πολίτη. 

Τίποτα από αυτά ασφαλώς δεν είναι τυχαίο, αφού εξ αρχής στόχος της πολιτείας είναι η διευκόλυνση της παραβατικότητας, ώστε να μην επαπειλείται από σοβαρές και άμεσες ποινικές συνέπειες. Υπό αυτό το πρίσμα, οι πολιτικοί διασφαλίζουν την ασυδοσία τους στην διασπάθιση του δημόσιου χρήματος και εδραιώνονται στις θέσεις εξουσίας τους. 

Σε ένα κράτος δικαίου, ο ορθολογισμός και το δίκαιο αποτελούν τις υπέρτατες αξίες, στις οποίες εδράζεται σταθερά μια δημοκρατία.

Ο νομικός κόσμος απ΄την άλλη (δικαστές, εισαγγελείς και δικηγόροι) συμβιβάζονται σε αυτό το καθεστώς, αφού τους εξασφαλίζει μεγάλους μισθούς και αμοιβές, υψηλή κοινωνική καταξίωση και πολυτελή ζωή, αναπαράγοντας συνειδητά ένα κράτος αδικίας, που ο νόμος "προστατεύει" πρωτίστως τους ισχυρούς.

Μέσα σε αυτό το σκεπτικό, οι βαρύτερες ποινές θα πρέπει να είναι ανεκτές και όχι αδυσώπητες. Προβάλλονται δήθεν ανθρωπιστικοί λόγοι και αξίες όπως, ότι ο νόμος δε εκδικείται, δεν είναι τιμωρητικός και ότι οι ποινές έχουν σωφρονιστικό χαρακτήρα, ενώ η στέρηση της ατομικής ελευθερίας (στην φυλακή) είναι η σκληρότερη ποινή για τον ελεύθερο άνθρωπο.

Προβάλλεται η ρήση του Πλάτωνος "κακὸς μὲν γὰρ ἑκὼν οὐδείς", όπου ο άνθρωπος αντιμετωπίζεται ως de facto αγαθός, ο οποίος αμαρτάνει εν τη αγνοία του για το κακό και το καλό και συνεπώς η ποινή του δεν μπορεί να είναι "εκδικητική" αλλά συμορφωτική (σωφρονιστική), διότι με τον περιορισμό της ατομικής του ελευθερίας στην φυλακή, θα έχει την δυνατότητα να κατανοήσει το σφάλμα του και να μετανοήσει γι αυτό. Σύμφωνα με αυτή την θεωρία, ο σωφρονισμένος άνθρωπος επιστρέφει "καθαρός" στην κοινωνία και δεν επαναλαμβάνει το λάθος του.

Αυτή η θεώρηση χρησιμοποιείται στρεβλά, παραβλέποντας το γεγονός ότι ακόμη και αν γνωρίζει κανείς την διάκριση καλού και κακού, χρειάζεται και η βούληση για να ακολουθήσει το ένα ή το άλλο και δεν είναι καθόλου δεδομένο ότι κανείς θα επιλέξει το καλό (κατά τον Καντ).

Η πράξη και η επιστήμη της εγκληματολογίας, μας έχουν δείξει ότι υπάρχουν άνθρωποι που επιλέγουν συνειδητά να πράττουν το κακό, είτε από ιδεολογία ή ιδεοληψία, είτε από ψύχωση, είτε από αρνητικά συναισθήματα, είτε από εμμονές, είτε από ψυχοσύνδρομα, αλλά σε κάθε περίπτωση γνωρίζουν ότι διαπράττουν το κακό. Εξάλλου, όλοι γνωρίζουν ότι διαπράττουν κάτι που οι ίδιοι δεν θα ήθελαν να βιώσουν και στοχεύουν στο να βλάψουν τον άλλο. Ασφαλώς εξαιρούμε τους ψυχονοητικά ασθενείς που κατά την νομική σκέψη δεν έχουν πλήρη καταλογισμό ευθυνών (ακαταλόγιστο) κατά την στιγμή της πράξης τους (νοητική υστέρηση, σχιζοφρένεια, μέθη, τοξικομανία, κτλ). 

Είναι γνωστό ότι οι αντικοινωνικές ψυχοπαθητικές προσωπικότητες (sociopaths), χωρίς να έχουν καμία ψυχονοητική νόσηση, ρέπουν προς το έγκλημα από επιλογή και χωρίς να νιώθουν ενοχές ή τύψεις για τις πράξεις τους, δεν μετανιώνουν πότε γι αυτές, ούτε βεβαίως σωφρονίζονται με την φυλάκιση. Ο νόμος τους αναγνωρίζει πλήρη καταλογισμό ευθυνών και δεν τους αναγνωρίζει κανένα ελαφρυντικό.

Άλλη μια στρεβλή θεώρηση που καλλιεργήθηκε, είναι ότι η φυλακή έχει αποκλειστικά σωφρονιστικό ρόλο και όχι περιοριστικό, που να προστατεύει δηλαδή από αμετανόητους εγκληματίες, τη δημόσια ασφάλεια. 

Είναι προφανές ότι αυτή η θεώρηση στηρίζεται στην προηγούμενη, που θεωρεί αυθαίρετα ότι όλοι οι εγκληματίες σωφρονίζονται στην φυλακή και επανέρχονται "υγιείς" στην κοινωνία.

Είναι γνωστό ότι όταν αποφυλακίζονται οι εγκληματίες, κατά κανόνα επανέρχονται στις ίδιες εγκληματικές πράξεις και μάλιστα αναβαθμισμένα, με καλύτερες μεθόδους ώστε να επιφέρουν μεγαλύτερο όφελος και μικρότερο κίνδυνο συλλήψεως. Η φυλακή δηλαδή αποτελεί ένα μετεκπαιδευτήριο εγκληματιών, όπου η συνάθροιση ομοίων, τους αναβαθμίζει μέσα από την μεταξύ τους διάδραση.

Η μεγάλη στρέβλωση όμως, είναι ότι το δικαίωμα στην ατομική ελευθερία είναι ιερό, ακόμη και για όλους τους εγκληματίες, ανεξαρτήτως βαρύτητας εγκλήματος. Έτσι έχουν ληφθεί μια σειρά από ευεργετικές διατάξεις, που ελαφρύνουν τις ποινές, μειώνοντας με διάφορες προφάσεις τον χρόνο φυλάκισης. Η εργασία σε αγροτική φυλακή, τα μεροκάματα μέσα στην φυλακή, η ηλικία, κτλ, προσμετρούνται ως λόγοι μείωσης του χρόνου.

Έτσι ακόμη και η ισόβια κάθειρξη, δεν είναι "ίση με τον βίο" όπως ετυμολογείται η λέξη, αλλά 20 έτη. Στην πράξη όμως, ο πραγματικός χρόνος έκτισης της ποινής, με όλες τις ευεργετικές διατάξεις, μπορεί να φτάσει ακόμη και τα 10,7 έτη (ηλικία άνω των 70 ετών και προσμέτρηση των 2/3 της ποινής σε αγροτική φυλακή).

Είναι τόση η απαξία της ποινής καθείρξεως και η υπεραξία της ατομικής ελευθερίας του καταδίκου, που ακόμη και αν έχει διαπράξει με τον πλέον ειδεχθή τρόπο κατά συρροήν εγκλήματα, ακόμη και αν δηλώνει αμετανόητος, η ποινή δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να υπερβεί τα 25 έτη (που είναι και η μέγιστη ποινή για κατά συρροήν εγκλήματα).

Δηλαδή αν ένας άνθρωπος διαπράξει τον φόνο ενός ανθρώπου, τιμωρείται με κάθειρξη 20 ετών (θεωρητικά).

Αν φονεύσει 10 ανθρώπους, θα καταδικαστεί σε 10φορές ισόβια κάθειρξη, αλλά θα εκτίσει μόνο την μία συν 5 έτη, δηλαδή τα 25 έτη.

Ακόμη και αν κάποιος καταδικαστεί με 1000 χρόνια καθείρξεως, θα εκτίσει μόνο 25 θεωρητικά χρόνια.

Συνεπώς δεν υπάρχει κανένα ανασχετικό ή αποτρεπτικό αποτέλεσμα στις επαπειλούμενες ποινές για όποιον θελήσει να εγκληματήσει, προκαλώντας μαζικούς φόνους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο εκτελεστής της 17Ν Κουφοντίνας, ο οποίος καταδικάστηκε σε 11 φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε 11 δολοφονίες, εκρήξεις, ληστείες και συμμετοχή στη 17Ν, αλλά με τις συγχωνεύσεις θα παραμείνει 25 έτη στην φυλακή και μετά θα αφεθεί ελεύθερος, χωρίς να έχει μετανοήσει και προφανώς θα μπορέσει να επέλθει ελεύθερα στις ίδιες πράξεις.

Το αδήριτο δικαίωμα στην ελευθερία των καταδίκων και ο άκρατος δικαιωματισμός που διέπει τις διατάξεις του νόμου, δίνει το δικαίωμα ακόμη και σε αμετανόητους εγκληματίες, να λαμβάνουν άδεια εξόδου από τις φυλακές (λες και είναι φαντάροι) και βεβαίως να μην επιστρέφουν ή να την εκμεταλλεύονται ώστε να απειλήσουν, να εκδικηθούν ή να επαναλάβουν το έγκλημά τους κατά την φάση της αδείας τους. Ασφαλώς τα θύματα τέτοιων εγκληματιών δεν μπορούν να νιώθουν ασφαλή, αφού ο θύτης αφήνεται ελεύθερος πριν την ολοκλήρωση της ποινής του και δεν έχει να χάσει τίποτα αν δεν επιστρέψει σε αυτήν (ειδικά αν είναι βαρυποινίτης, η ποινή της απόδρασης που επαπειλείται είναι μόλις 6 μήνες φυλάκισης παραπάνω, οπότε μπροστά στην ελευθερία του, δεν ρισκάρει τίποτα σπουδαίο αν ξανασυλληφθεί).

Το υπάρχον ποινικό σύστημα, αν το κατηγορητήριο ευσταθεί, θα τιμωρήσει την μητέρα που φόνευσε τα τρία της παιδιά με τρις ισόβια.

Ωστόσο είναι πιθανόν στα 16,6 έτη να αποφυλακιστεί (τα 2/3 των 25 ετών) αφού όλες οι ποινές συγχωνεύονται σε μια ισόβια (25 έτη). Αν η μητέρα είναι τώρα 30 ετών, στα 46 της θα είναι ελεύθερη στην κοινωνία και "καθαρή" από οποιαδήποτε ευθύνη, χωρίς η κοινωνία να μπορεί να προστατευθεί από την επανάληψη της ίδιας εγκληματικής της δράσης (υποτροπή).

Πριν πολλά χρόνια, ο νομικός μας πολιτισμός, προέβλεπε την θανατική ποινή για τα εξόχως ειδεχθή εγκλήματα, ιδίως αν ο εγκληματίας ήταν αμετανόητος. Ο στόχος ήταν πολλαπλός, εκπέμποντας μηνύματα αποτροπής μέσω του φόβου σε επίδοξους μιμητές, ικανοποίησης του κοινού περί δικαίου αισθήματος, αλλά και προστασίας της δημοσίας ασφάλειας, από τον κίνδυνο υποτροπής του.

 Ωστόσο για ανθρωπιστικούς λόγους, αλλά και για την αποφυγή του κινδύνου μιας δικαστικής πλάνης που θα οδηγούσε έναν αθώο στην εκτέλεση, η θανατική ποινή καταργήθηκε. Το σκεπτικό περιελάμβανε το γεγονός, ότι οι προφυλάξεις τις κοινωνίας διασφαλίζονται από την στέρηση της ελευθερίας του εγκληματία εφ΄όρου ζωής, αντί του θανάτου του. Ο φυσικός περιορισμός του καθιστούσε αδύνατη την υποτροπή και την απειλή για την δημόσια ασφάλεια, αλλά ικανοποιούσε και την ανθρωπιστική ιδέα του ελέους και του σεβασμού προς την ανθρώπινη ύπαρξη.

Με την υφιστάμενη ποινική πρακτική όμως, ούτε το κοινό περί δικαίου αίσθημα ικανοποιείται, ούτε η δημόσια ασφάλεια προστατεύεται. 

Ακόμα δε και η ίδια η προβλεπόμενη ποινική τιμωρία, δεν εφαρμόζεται εν τέλει με τις διάφορες ευνοϊκές διατάξεις, που τελικά την καταργεί στην πράξη.

Ένα κράτος που δεν προάγει τις αξίες του δικαίου και της κοινωνικής ειρήνης (ασφάλεια και τάξη), αλλά στην θέση τους προτάσσει την ατιμωρησία και τα δικαιώματα του θύτη, έναντι των αδυνάμων θυμάτων και των αθώων πολιτών, επικαλούμενη τον "ανθρωπισμό", τότε είναι βέβαιο ότι διαρρηγνύεται η σχέση εμπιστοσύνης κράτους-πολιτών και οι δομές τις εξουσίας μοιραίως καταρρέουν.

Τότε οι αυτοδικίες μπορούν να επισκιάσουν τον ρόλο της πολιτείας και οι κοινωνικές συγκρούσεις να πάρουν μορφή κινήματος και καθολικής ρήξης της κοινωνικής συνοχής.

Ο νομικός κόσμος θα πρέπει να αξιοποιήσει την ευκαιρία με την υπερπροβεβλημένη επίκαιρη υπόθεση της μητέρας και να απαιτήσει τον εξορθολογισμό του ποινικού κώδικα. Πρέπει να επικρατήσει ο ρεαλισμός και να εφαρμόζεται ο ποινικός νόμος με τρόπο που να αποτρέπει την επανάληψη, την υποτροπή και να λειτουργεί ως πραγματική απειλή για τον παραβατικό πολίτη, πριν προβεί σε μια εγκληματική πράξη.

ΛΥΚΙΟΣ.