Πώς ένας άνθρωπος ο οποίος κρατά σταθερά το τιμόνι της ζωής του ξαφνικά νιώθει να του τραβούν το χαλί κάτω από τα πόδια
Οι απαντήσεις των επιστημόνων στο ερώτημα «γιατί το έκανε;» που ακολουθεί κάθε αυτοκτονία
Γράφει η Βάρβογλη Λίζα
«Γιατί το έκανε;». Είναι το κλασικό ερώτημα που θέτουν οι άνθρωποι σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης όταν κάποιος από τον περίγυρό τους αποφασίσει να θέσει τέρμα στη ζωή του. Και είναι αυτή η αίσθηση του αγνώστου, του αναπάντητου, της σκοτεινής πλευράς του αυτόχειρα η οποία αφήνει περισσότερα ερωτήματα και απορίες στον περίγυρό του. Ενας άνθρωπος αυτοδημιούργητος, όπως για παράδειγμα ο πολυσυζητημένος Παντελής Σφηνιάς, που έχτισε σκαλί σκαλί μια λαμπρή καριέρα, ένας άνθρωπος που πάλεψε και πέτυχε, που κρατούσε σταθερά το τιμόνι της ζωής του, που είχε τον απόλυτο έλεγχο, ξαφνικά νιώθει να του τραβούν το χαλί κάτω από τα πόδια, βρίσκεται έρμαιο καταστάσεων, συγκυριών και σχολίων τα οποία δεν μπορεί να ελέγξει και τότε θέτει τέρμα στη ζωή του.
Σύμφωνα με το αμερικανικό National Institute of Mental Health (Εθνικό Ιδρυμα Ψυχικής Υγείας), η υπ' αριθμόν ένα αιτία της αυτοκτονίας είναι η κατάθλιψη. Τα αίτια της κατάθλιψης είναι ποικίλα, συμπεριλαμβανομένων γενετικών/κληρονομικών καταβολών καθώς και περιβαλλοντικών επιδράσεων, όπως είναι ένα ξαφνικό, πολύ έντονα αρνητικό, γεγονός. Παρ' όλα αυτά, για το γενικό κοινό το στίγμα της αυτοκτονίας είναι ότι το άτομο που φθάνει σε αυτή την έσχατη λύση ή τρελό είναι ή έχει κάποια ψυχική ασθένεια. Αν και η περίπτωση της ψυχικής ασθένειας δεν αποκλείεται, ωστόσο υπάρχουν και άλλα αίτια που μπορεί να ωθήσουν στην αυτοκτονία. Το κυριότερο από αυτά τα αίτια είναι εξωτερικά γεγονότα για τα οποία το άτομο νιώθει ανήμπορο να αλλάξει τη ροή ή την εξέλιξή τους και τα οποία έχουν άμεσο αντίκτυπο στη ζωή του προκαλώντας του αβάσταχτη στενοχώρια.
Η υποκειμενική εμπειρία του ανθρώπου που φθάνει στα πρόθυρα της αυτοκτονίας (ασχέτως αντικειμενικών κριτηρίων ή τι του λέει ο περίγυρός του) είναι ότι νιώθει ψυχικά αδύναμος, ανήμπορος, κατατρεγμένος, χωρίς κατανόηση από τον περίγυρό του και, κυρίως, χωρίς έλεγχο της κατάστασης. Το άτομο στα πρόθυρα της αυτοκτονίας δεν έχει τον έλλογο σκεπτικό μηχανισμό του ανθρώπου που αισθάνεται καλά. Η κρίση του θολώνει, βλέπει τα πράγματα μονόπλευρα και διχοτομεί τα πάντα: το κριτήριό του είναι ή όλα ή τίποτα, ή μαύρο ή άσπρο, και δεν μπορεί να δει τις ενδιάμεσες αποχρώσεις και διαβαθμίσεις.
Οι σκέψεις αυτού του ανθρώπου επικεντρώνονται στο τώρα και έχει χάσει την ικανότητά του να οραματιστεί το μέλλον. Το μέλλον διαγράφεται ζοφερό και αναπόδραστο στα μάτια του αυτόχειρα, ο οποίος νιώθει καταδικασμένος από μια σίγουρη και αμετάκλητη αποτυχία την οποία δεν μπορεί να ελέγξει.
Ακόμη και αν το περιβάλλον του τον διαβεβαιώνει για το αντίθετο ή προσπαθεί να προτείνει κάποιες λύσεις, από τη στιγμή που το άτομο έχει μπει στη διαδικασία της αυτοκτονικής σκέψης είναι πολύ δύσκολο να αλλάξει τρόπο αντιμετώπισης των γεγονότων χωρίς την επαγγελματική βοήθεια ψυχιάτρου ή ψυχολόγου.
Είναι λοιπόν αδύναμο το άτομο που επιχειρεί να αυτοκτονήσει; Οχι απαραίτητα. Πολλές φορές είναι τα δυνατά και δυναμικά άτομα που επιλέγουν μια τόσο αρνητική λύση στα προβλήματά τους, η οποία, παραδόξως, απαιτεί μεγάλη ψυχική δύναμη και είναι ο έσχατος τρόπος για αυτά τα άτομα να αποδείξουν ότι έχουν τον έλεγχο της κατάστασης και του εαυτού τους, παρ' όλο που επιλέγουν τον πιο αρνητικό τρόπο για να το επιβεβαιώσουν.
