ANIMUS & ANIMA

σύμφωνα με τον

ΓΙΟΥΝΓΚ

Όπως ακριβώς ζούμε σ’ ένα εξωτερικό κόσμο όπου μια ολόκληρη ήπειρος μπορεί από στιγμή σε στιγμή να βυθιστεί , ή ένας πόλος να μετακινηθεί, έτσι και εσωτερικά ζούμε σ’ ένα κόσμο όπου σε κάθε στιγμή μπορεί να συμβεί κάτι παρόμοιο, που αν θα’ χει τη μορφή μίας ιδέας (έμμονης ή παράλογης) ή διάθεσης (αόριστης ή απρόβλεπτης) δεν θα είναι γι’ αυτό το λόγο λιγότερο επικίνδυνο και αξιόπιστο.
Σύμφωνα με τον Γιούνγκ μία τέτοια κατάρρευση καθώς και μερικά από τα πιο δύσκολα και λεπτά ηθικά μας προβλήματα δημιουργούνται από την εμφάνιση ενός εσωτερικού προσώπου με αυτόνομη προσωπικότητα και μη συνειδητή συμπεριφορά. Το πρόσωπο αυτό εμφανίζεται στα όνειρα, στα οράματα, στις φαντασιώσεις μας ή προβάλλεται πάνω σε πρόσωπα ή καταστάσεις της καθημερινής μας ζωής. Έχει χαρακτηριστικά που λείπουν από τη εξωτερική προσωπικότητα και λειτουργεί με τρόπο αντισταθμιστικό αλλά πάντα ασυνείδητο γιατί παρενοχλεί την προσαρμογή του ατόμου στον εξωτερικό κόσμο γκρεμίζοντας του την ιδανική εικόνα που έχει φτιάξει για τον εαυτό του.
Το πρόσωπο για το οποίο μιλάμε είναι αρχετυπικής μορφής, έχει τις ρίζες του στο συλλογικό ασυνείδητο και εμφανίζεται με θηλυκή μορφή (anima) αν το άτομο είναι άνδρας ή με αρσενική μορφή (animus) αν το άτομο είναι γυναίκα .Πιο απλά μπορούμε να πούμε ότι και ο πιο τέλεια αρρενωπός άνδρας κλείνει μέσα του κάτι θηλυκό (και γνωρίζουμε ότι οι πολύ αρρενωποί άνδρες έχουν προσεκτικά φυλαγμένη και κρυμμένη μια πολύ τρυφερή συναισθηματική ζωή που συχνά περιγράφουμε εσφαλμένα σαν «θηλυκή») ενώ και η πιο θηλυκή γυναίκα κρύβει μέσα της έναν άντρα (σαν μία εσωτερική μορφή της ψυχής της). Χαρακτηριστικό είναι ότι στο ασυνείδητο του άντρα υπάρχει κληροδοτημένη μια ομαδική εικόνα γυναίκας με τη βοήθεια της οποίας ο άνδρας κατανοεί τη γυναικεία φύση, ενώ κάτι αντίστοιχο ισχύει για τη γυναίκα..
Πρόκειται για μία οντότητα που λειτουργεί ανεξάρτητα από τις άλλες ψυχικές λειτουργίες και παρεμβαίνει στη ζωή του ατόμου είτε βοηθητικά είτε καταστρεπτικά αλλά πάντα καθοριστικά και επίμονα Animus σημαίνει νους ή πνεύμα. Είναι η αρσενική ψυχή μέσα στη γυναίκα που κατεξοχήν λειτουργία της είναι ότι παράγει γνώμες. Αντιστοιχεί στον πατρικό λόγο. Η Anima είναι η θηλυκή ψυχή του άνδρα. Αντιστοιχεί στον μητρικό έρωτα και παράγει διαθέσεις.
Η επίδραση που έχουν στο Εγώ η άνιμα και ο άνιμους είναι βασικά η ίδια. Είναι πολύ δύσκολο ν’ απαλλαγεί κανείς απ’ αυτή την επίδραση γιατί είναι πρώτα απ’ όλα ιδιαίτερα ισχυρή. Και αμέσως γεμίζει την εγωική προσωπικότητα με μια ακλόνητη αίσθηση δικαίωσης. Ύστερα η αιτία της επίδρασης προβάλλεται και φαίνεται ότι αποτελεί μέρος των αντικειμένων και των αντικειμενικών καταστάσεων (και τα δύο είναι γνωρίσματα του αρχετύπου).Φυσικά το αρχέτυπο υπάρχει a priori.Αυτό εξηγεί την αναμφισβήτητη ύπαρξη ορισμένων ψυχικών διαθέσεων και γνωμών που είναι εντελώς παράλογες και οι οποίες είναι δύσκολο να επηρεαστούν επειδή η υποβλητική επίδραση που ασκεί το αρχέτυπο είναι πολύ ισχυρή. Το συνειδητό γοητεύεται απ’ αυτή αιχμαλωτίζεται ,ναρκώνεται. Συχνά μάλιστα έχει μία αόριστη αίσθηση μίας ηθικής ήττας. Ύστερα αρχίζει να συμπεριφέρεται όλο και πιο αμυντικά, περιφρονητικά και υποκριτικά, δημιουργώντας έτσι ένα φαύλο κύκλο που απλά αυξάνει τη αίσθηση της κατωτερότητας του. Τότε καταλύεται η ανθρώπινη σχέση γιατί όπως και η μεγαλομανία έτσι και το αίσθημα κατωτερότητας, αποκλείει την αμοιβαία αναγνώριση .Και χωρίς αμοιβαία αναγνώριση σχέση δεν υπάρχει .

ANIMA

Είναι το θηλυκό στοιχείο που προσωποποιεί όλες τις θηλυκές ψυχολογικές τάσεις της ψυχής του άνδρα όπως τα αισθήματα, οι αόριστες διαθέσεις ,οι προφητικές διαισθήσεις η ευαισθησία προς την άλογη πλευρά ,η δύναμη του προσωπικού έρωτα το αίσθημα της φύσης και οι σχέσεις με το ασυνείδητο. Η απώθηση αυτών των θηλυκών τάσεων και ροπών προκαλεί τη συσσώρευση τους στο ασυνείδητο. Έτσι η εικόνα της γυναίκας γίνεται υποδοχέας αυτών των απαιτήσεων .Γι’ αυτό ο άνδρας στην ερωτική του εκλογή έχει ισχυρή επιθυμία ν’ αποκτήσει τη γυναίκα που ανταποκρίνεται καλύτερα στη δική του ασυνείδητη θηλυκότητα, μία γυναίκα που μπορεί αδίστακτα να δεχτεί την προβολή της ψυχής του.
Δεν είναι τυχαίο που κάποτε διάλεγαν ιέρειες (οι Έλληνες τη Σίβυλλα) για να βολιδοσκοπούν τη βούληση των θεών και να επικοινωνούν μαζί τους. Άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι Μάγοι των Εσκιμώων και άλλων αρκτικών φυλών που φορούν γυναικεία ενδύματα ή ζωγραφίζουν στήθη πάνω στα δικά τους ρούχα για να εκδηλώσουν την εσωτερική θηλυκή τους πλευρά που τους επιτρέπει να επικοινωνούν με τη χώρα των πνευμάτων (ασυνείδητο).
Στις εκφράσεις του το άνιμα προσδιορίζεται κατά κύριο λόγο από τη μητέρα του άνδρα.Αν ο άνδρας έχει την αίσθηση ότι η μητέρα του είχε πάνω του αρνητική επίδραση η θηλυκή ψυχή του θα εκφραστεί με οξυθυμία, άγχη, αβεβαιότητα, ανασφάλεια, υπερευαισθησία. Αν ξεπεράσει αυτές τις αρνητικές τάσεις θα ενισχυθεί ο ανδρισμός του. Στην ψυχή αυτού του άνδρα το αρνητικό πρότυπο της μητέρας-άνιμα θα επαναλαμβάνει επίμονα: «-Δεν είμαι τίποτα...-Τίποτα δεν έχει σημασία...-Για τους άλλους είναι διαφορετικό αλλά εμένα τίποτα δεν μ’ ευχαριστεί». Αυτές οι διαθέσεις του άνδρα μπορούν να εκδηλωθούν μέσα από δύστροπο χαρακτήρα αρρωστοφοβία, ανικανότητα, τάση για ατυχήματα. Οι Σειρήνες των Ελλήνων, η βασίλισσα της νύχτας στο Μαγεμένο Αυλό του Μότσαρτ προσωποποιούν αυτές τις επικίνδυνες πλευρές του άνομα. Μία άλλη αρνητική εκδήλωση του άνιμα στην προσωπικότητα του αρσενικού είναι η έφεση να κάνει πικρές φαρμακερές εκθηλυμένες παρατηρήσεις που όλα τα υποτιμούν και βασίζονται σε μία φτηνή διαστροφή της πραγματικότητας.
Μία πιο λεπτή εκδήλωση του θηλυκού πνεύματος είναι τα παραμύθια όπου η πριγκίπισσα απαιτεί από τους μνηστήρες της ν’ απαντήσουν σε μία σειρά ερωτήματα ή να κρυφτούν. Αν δεν λύσουν τα αινίγματα ή τους βρει θα πεθάνουν. Αυτή η παγίδα της άνιμα διαφαίνεται στις ψευτοδιανοητικές και στην πραγματικότητα νευρωτικές συζητήσεις που εμποδίζουν τον άντρα να συγχρωτιστεί με την πραγματική ζωή και τις δημιουργικές αποφάσεις.
Αν οι σχέσεις του άνδρα με τη μητέρα του υπήρξαν θετικές (με τάσεις προσκόλλησης στη μητέρα) αυτό θα έχει διαφορετικές επιπτώσεις πάνω στο θηλυκό στοιχείο. Ο άνδρας είτε εκθηλύνεται, είτε γίνεται έρμαιο των γυναικών και ανίκανος ν’ αντιμετωπίσει της δυσκολίες της ζωής.

Η μητέρα είναι πάντα ο πρώτος φορέας της εικόνας της ψυχής. Γι’ αυτό βρίσκουμε στους πρωτόγονους ένα μεγάλο αριθμό τελετουργιών σχεδιασμένων για την οργάνωση αυτού του χωρισμού, όπως «μυήσεις μέσα στο σπίτι των ανδρών» ή τελετουργίες αναγέννησης για να καταστεί αποτελεσματικός αυτός ο αποχωρισμός. Ο σύγχρονος πολιτισμένος άνδρας είναι αναγκασμένος να παραλείπει αυτό το πρωτόγονο αλλά θαυμάσιο σύστημα διαπαιδαγώγησης. Κατά συνέπεια η θηλυκή ψυχή με τη μορφή της μητρικής εικόνας μεταβιβάζεται στη σύζυγο. Έτσι ο άνδρας μόλις παντρεύεται γίνεται παιδαριώδης, συναισθηματικός, εξαρτημένος και δουλοπρεπής ή θηριώδης, τυραννικός, υπερευαίσθητος, σκεπτόμενος πάντα το γόητρο της ανώτερης ανδρικότητας του. Το τελευταίο είναι το αντίστροφο του πρώτου. Η εξασφάλιση εναντίον του ασυνείδητου το οποίο αντιπροσωπεύει τη σημασία που είχε η μητέρα του γι’ αυτόν δεν αντικαταστάθηκε από κάτι άλλο στη διαπαιδαγώγηση του σύγχρονου άνδρα. Έτσι ο άνδρας κάτω από τον μανδύα του ιδανικά αποκλειστικού γάμου αναζητά στην πραγματικότητα την μητρική προστασία και έτσι ενεργεί προς όφελος των κτητικών ενστίκτων της συζύγου του.
¨Όπως ακριβώς ο πατέρας ενεργεί προστατευτικά εναντίον των κινδύνων του έξω κόσμου, αντιπροσωπεύοντας μ’ αυτόν τον τρόπο ένα πρότυπο προσωπείου για το γιο του, έτσι και η μητέρα τον προστατεύει από τα σκοτάδια της ψυχής του. Στις τελετουργίες εφηβείας ο μυούμενος λαμβάνει οδηγίες για τα πράγματα της άλλης πλευράς έτσι που τοποθετείται σε μία θέση ώστε να ενεργεί χωρίς να έχει ανάγκη την μητρική προστασία.
Οι θετικές επιδράσεις της άνιμα επιτρέπουν στον άνδρα να βρει τη σύζυγο που του ταιριάζει και να ξεδιαλύνει συγκαλυμμένα γεγονότα του ασυνείδητου όταν το λογικό πνεύμα είναι ανίκανο να το κάνει. Επίσης μπορεί να λειτουργήσει σαν εσωτερικός οδηγός επιτρέποντας στο πνεύμα του να συμφωνήσει με αληθινές εσωτερικές αξίες.
Η θηλυκή ψυχή είναι μία προσωπικότητα (ασυνείδητη και κάθε ασυνείδητο προβάλλεται)γι’ αυτό το λόγο προβάλλεται είτε με τη μορφή ερωτικών φαντασιώσεων (έκφραση της πρωτόγονης πλευράς του θηλυκού στοιχείου) είτε πάνω σε μία συγκεκριμένη γυναίκα. Αυτή είναι η περίπτωση ενός κεραυνοβόλου έρωτα για ένα πρόσωπο που ο άνδρας βλέπει για πρώτη φορά και αμέσως καταλαβαίνει ότι είναι «Η Γυναίκα ».Έχει την εντύπωση ότι τη γνώριζε πάντα στενά .Η προβολή του θηλυκού στοιχείου με τη μορφή ενός άξαφνου και παθιασμένου έρωτα μπορεί να επηρεάσει το γάμο ενός άνδρα και να δημιουργήσει το περίφημο «τρίγωνο» μ’ όλες τις δυσκολίες που προκύπτουν απ’ αυτό. Ιδιαίτερα οι γυναίκες με «νεραϊδένια» όψη έλκουν σχεδόν αυτές τις προβολές του άνιμα επειδή ο άνδρας μπορεί ν΄ αποδώσει σχεδόν οποιαδήποτε ιδιότητα σ’ ένα σ’ ένα πλάσμα τόσο γοητευτικής αοριστίας και να υφάνει γύρω του οποιαδήποτε όνειρο. Ο μυστικός σκοπός του ασυνειδήτου που ξεπηδά μέσα από τέτοια μπερδέματα είναι να οδηγήσει το άτομο στην ωρίμανση του δικού του «είναι» με το να εντάξει ένα μέρος της ασυνείδητης προσωπικότητας του στη συνειδητή ενεργητική του ζωή.
Όπως έδειξε ο Γιούνγκ ο πυρήνας της ψυχής (το Εαυτό) εκφράζεται φυσιολογικά μ’ οποιαδήποτε μορφή τετραδικής διάταξης. Ο αριθμός τέσσερα συνδυάζεται και με το άνιμα .Έτσι υπάρχουν 4 στάδια εξέλιξης του άνιμα:
1.Συμβολίζεται με την Εύα που αντιπροσωπεύει σχέσεις καθαρά ενστικτικές και βιολογικές.
2.Συμβολίζεται με την Ελένη του Φάουστ. Προσωποποιεί το ρομαντικό και αισθητικό επίπεδο που ωστόσο χαρακτηρίζεται ακόμη από σεξουαλικά στοιχεία.
3.Συμβολίζεται από την Παρθένο Μαρία μία μορφή στην οποία η αγάπη (έρωτας) φτάνει στο ύψος της πνευματικής αφοσίωσης.
4.Συμβολίζεται από τη Θεά Αθηνά ή την Μόνα Λίζα που αντιπροσωπεύει τη σοφία που υπερβαίνει την αγιοσύνη και την αγνότητα σ΄ ένα στάδιο που σπάνια το φτάνει η ψυχική εξέλιξη του σύγχρονου ανθρώπου.
Αν ο άνδρας ξεφύγει από τον κίνδυνο της προβολής του άνιμα σαν να ήταν ένα αποκλειστικά προσωπικό ον μπορεί ν΄ ανακαλύψει τη σημασία που έχει αυτή η μορφή σαν εσωτερική πραγματικότητα Χάρη σ΄ αυτήν το άνιμα ξαναγίνεται αυτό που ήταν αρχικά "η γυναίκα μέσα στον άνδρα που μεταφέρει ουσιαστικά μηνύματα του Εαυτού".

ANIMUS

Είναι η αρσενική προσωποποίηση του ασυνείδητου στη γυναίκα που εκδηλώνεται σπάνια με τη μορφή ερωτικών φαντασιώσεων. Χαρακτηριστικό της αρσενικής ψυχής είναι ότι παράγει γνώμες που στηρίζονται σε εξίσου ασυνείδητες προηγούμενες υποθέσεις. Αυτές οι γνώμες έχουν το χαρακτήρα σταθερών πεποιθήσεων που δεν κλονίζονται εύκολα ή αξιωμάτων που το κύρος τους είναι φαινομενικά απρόσβλητο. Οι γνώμες αυτές δεν είναι καθόλου προϊόντα σκέψης. Υφίστανται ωστόσο και υποστηρίζονται τόσο θετικά και με μεγάλη πίστη ώστε η γυναίκα δεν έχει την παραμικρή αμφιβολία γι’ αυτές.
Ακόμη και σε μία γυναίκα πολύ θηλυκή εξωτερικά το άνιμους μπορεί να εκδηλωθεί με σκληράδα και να φανεί ανελέητο. Συγκρούεται ξαφνικά στη γυναίκα με κάτι πεισματικό, ψυχρό, ολότελα απρόσιτο. Το άνιμους μπορεί να επαναλαμβάνει στην ψυχή της γυναίκας : «-Το μόνο που επιθυμώ στον κόσμο είναι ν’ αγαπηθώ και αυτός δεν μ’ αγαπά...ή : - Δύο λύσεις υπάρχουν σ’ αυτή την περίπτωση και είναι και οι δύο κακές....Το άνιμους δεν πιστεύει στις εξαιρέσεις. Σπάνια μπορούμε ν’ αντικρούσουμε μία γνώμη που βγαίνει από το άνιμους γιατί είναι συνήθως αληθινή με μία πιο γενική αλήθεια, σπάνια όμως ταιριάζει στην ιδιαίτερη περίπτωση που εξετάζουμε.
Ενσαρκώνεται κάτι σαν κουκούλι ονείρων, πόθων, κρίσεων που ορίζουν τον κόσμο «έτσι όπως θα’ πρέπει να είναι» και αποκόβει τη γυναίκα από την πραγματικότητα και την ενεργητική ζωή. Συμβολισμούς του άνιμους συναντάμε στα παραμύθια με τον βασιλιά των νεκρών (Άδης-Περσεφόνη) ή με τον Κυανοπώγων που σκοτώνει όλες τις γυναίκες του. Προσωποποιεί εδώ όλες τις μικροσυνείδητες, ψυχρές και ολέθριες σκέψειςπου πλημμυρίζουν τη γυναίκα κυρίως όταν ξεφεύγει από μία ανάγκη που της υπαγορεύει το αίσθημα.
Διαμορφώνεται από τον πατέρα της γυναίκας. Συχνά έχει συλλογικό χαρακτήρα, εξαιτίας του οποίου οι γυναίκες λένε (όταν το άνιμους μιλάει με το στόμα τους: «κάποιος», «όλοι», «αυτοί» κ.α. Η αρσενική ψυχή μοιάζει μάλλον με μία συγκέντρωση πατεράδων ή κάποιου είδους αξιωματούχων που από καθ’ έδρας εκφέρουν ακαταμάχητες λογικές κρίσεις. Αν εξεταστούν προσεκτικότερα οι ακριβολόγοι αυτοί δικαστές αποδεικνύεται ότι είναι κυρίως ρητά και γνώμες που μαζεύτηκαν λίγο-πολύ ασυνείδητα από την παιδική ηλικία και συμπιέστηκαν σ’ ένα κανόνα μέσης αλήθειας, δικαιοσύνης, και λογικότητας που όταν λείπει ένας συνειδητός και ικανός δικαστής (όπως συμβαίνει συχνά) αμέσως σου προσφέρει μία γνώμη.
Ασυνείδητες διαθέσεις από το άνιμους μπορεί να είναι μία περίεργη παθητικότητα ,παράλυση όλων των αισθημάτων ή μία βαθιά ανασφάλεια που οδηγεί στο τίποτα. Δυστυχώς πρόκειται για μία κατοχή του Εγώκατά τη διάρκεια της οποίας ταυτιζόμαστε με σκέψεις και αισθήματα που νομίζουμε ότι προέρχονται από εμάς ενώ πρόκειται για προσωποποιήσεις του ασυνείδητου που κυριεύουν το πνεύμα μας. Μονάχα όταν σταματήσει αυτή η περίοδος της «κατοχής» διαπιστώνουμε με τρόμο ότι είπαμε και κάναμε πραγματικά διαμετρικά πράγματα σε σχέση με τις σκέψεις και τα πραγματικά μας αισθήματα κι ότι ήμασταν έρμαιο ενός παράξενου ψυχικού παράγοντα.
Και η αρσενική ψυχή προβάλλεται εξίσου συχνά όπως και η θηλυκή. Οι άνδρες που παρουσιάζονται σαν ιδιαίτερα κατάλληλοι για τις προβολές αυτές είναι είτε περιφερόμενα αντίγραφα του ίδιου του Θεού που γνωρίζουν τα πάντα ή διαφορετικά παρεξηγημένοι «λεξομανείς» που έχουν την ικανότητα να μεταφράζουν την κοινότυπη πραγματικότητα με την ορολογία της μεγαλοπρέπειας χρησιμοποιώντας ένα απέραντο μακροσκελές λεξιλόγιο. Η αρσενική ψυχή έχει μία εξαιρετική αδυναμία σε δύσκολες και ασυνήθιστες λέξεις που λειτουργούν σαν υποκατάστατο του μισητού έργου του στοχασμού.
Θετικές επιδράσεις του άνιμα είναι η προσωποποίηση στη γυναίκα του πνεύματος πρωτοβουλίας, το θάρρος, η τιμιότητα το πνευματικό βάθος. Με τη μεσολάβηση του άνιμους η γυναίκα μπορεί να συνειδητοποιήσει τη μυστική εξέλιξη της προσωπικής και πνευματικής της κατάστασης και να βρει το δρόμο για μία πιο έντονη πνευματική ζωή. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο αν πάψει να προσκολλάται σε απόλυτες ιδέες. Η γυναίκα πρέπει να βρει το θάρρος να θέσει υπό αμφισβήτηση τον ιερό χαρακτήρα των πεποιθήσεων της. Μόνο τότε μπορεί ν’ αφομοιώσει τις υποδείξεις του ασυνείδητου ιδίως όταν εναντιώνονται στις ιδέες του άνιμους. Μόνο τότε μπορεί να εκδηλώνεται το Εαυτό και η γυναίκα μπορεί να καταλαβαίνει τις προθέσεις του.

Στάδια εξέλιξης άνιμους:

1. Συμβολίζεται από τον Ταρζάν και προσωποποιεί τη φυσική δύναμη και σεξουαλικότητα .
2. Συμβολίζεται από τον ποιητή Σέλλευ. Εδώ έχουμε το πνεύμα της πρωτοβουλίας (άνδρας της δράσης) και την ικανότητα να λειτουργεί οργανωτικά .
3. Συμβολίζεται από τον Λ.Τζώρτζ (πολιτικός ρήτορας). Εδώ το άνιμους γίνεται «Ο λόγος» και παρουσιάζεται συχνά με τα χαρακτηριστικά ενός καθηγητή ή ιερέα.
4. Συμβολίζεται από τον Γκάντι ενσάρκωση της σκέψης. Είναι ο σοφός που ανακαλύπτει την αλήθεια. Αυτό είναι το ανώτερο στάδιο όπου το άνιμα γίνεται μεταβιβαστής της θρησκευτικής εμπειρίας και δίνει καινούργιο νόημα στη ζωή.
5. Στην πιο εξελιγμένη του μορφή το άνιμους συνδέει καμιά φορά τη γυναίκα με την πνευματική εξέλιξη της εποχής της και την κάνει να είναι πιο επιδεκτική από τον άνδρα στις δημιουργικές ιδέες. Γι’ αυτό το λόγο σε πολλές χώρες ανέθεταν στις γυναίκες το καθήκον να διαβάζουν το μέλλον ή τη θέληση των θεών. Η δημιουργική τόλμη του θετικού άνιμους εκφράζει καμιά φορά σκέψεις ή ιδέες που παρακινούν τους ανθρώπους να ρίχνονται σε καινούργια τολμήματα.

Η κατάκτηση της ισορροπίας:

Επειδή τα πράγματα του εσωτερικού κόσμου μας επηρεάζουν με περισσότερη δύναμη ακριβώς επειδή είναι ασυνείδητα είναι αναγκαίο γι’ αυτόν που επιθυμεί να προοδεύσει στην αυτοκαλλιέργεια - κάθε εκπολιτιστική κίνηση αρχίζει από το άτομο - να καταστήσει αντικειμενικές τις επιδράσεις της λανθάνουσας πλευράς της ψυχής του (αρσενικής ή θηλυκής ανάλογα) και να προσπαθήσει να κατανοήσει τι μηνύματα κρύβονται πίσω απ’ αυτές τις επιδράσεις. Μ’ αυτό τον τρόπο προσαρμόζεται στο αόρατο και προστατεύεται απ’ αυτό. Δεν μπορεί να επέλθει καμία προσαρμογή χωρίς παραχωρήσεις και στους δύο κόσμους. Απ’ τη μελέτη των απαιτήσεων των 2 κόσμων (εσωτερικού-εξωτερικού) και τη μεταξύ τους σύγκρουση επακολουθεί το ενδεχόμενο και το αναγκαίο.
Στον Δυτικό κόσμο εξάλλου η συνειδητότητα μας είναι εξωστρεφής και ο εσωτερικός μας κόσμος παραμένει στο σκοτάδι. Πολλές όμως απ’ τις αναστατώσεις και ενοχλήσεις μας είναι συμπτώματα εσφαλμένης προσαρμογής στις συνθήκες αυτού του εσωτερικού κόσμου.

Μαρία Κοντογιάννη

ΠΗΓΗ